Tuổi thọ trung bình năm 2050 (dự báo của Cơ quan Thông kê châu Âu Population Reference Brureau): Nam giới: 79,7; Phụ nữ: 85,1
Châu âu là châu lục có tỉ lệ tuổi thọ trung bình cao nhất Thế giới. Vì sao công dân ở Châu Âu lại có tuổi thọ cao như vậy?
Các quốc gia Châu Âu đặt vấn đề chăm sóc sức khoẻ cho người cao tuổi (NCT) lên hàng đầu trong hệ thống an sinh xã hội. Các nước Liên minh Châu Âu sẵn sàng tăng từ 0,7% lên 2,3% GDP của Châu Âu để phục vụ cho việc chăm sốc sức khoẻ người cao tuổi.
Công dân Châu Âu ngoài việc đăng ký bảo hiểm Y tế còn có thể đăng ký thêm bảo hiểm chăm sóc sức khoẻ lâu dài. Vậy Chăm sốc sức khoẻ lâu dài là gì?
Chăm sóc lâu dài (LTC): Là hệ thống các hoạt động được thực hiện bởi những người chăm sóc không chính thức (gia đình, bạn bè hoặc hàng xóm) và những người chăm sóc chính thức/các nhà chuyên môn (nhân viên y tế, nhân viên xã hội) nhằm đảm bảo rằng một người không có khả năng tự chăm sóc có thể duy trì một chất lượng cuộc sống tốt nhất, theo mong muốn của cá nhân mình, với mức độ độc lập, tự chủ, tham gia, sự hoàn thành cá nhân và nhân phẩm cao nhất có thể WHO (Tổ chức Y tế thế giới).
Chăm sóc lâu dài gồm một loạt các dịch vụ chăm sóc y tế và phi y tế cho những người mắc bệnh mãn tính hay bị tàn tật. Họ là những người không thể tự chăm sóc bản thân trong một thời gian dài. Chăm sóc lâu dài có thể được cung cấp tại nhà, trong cộng đồng, các cơ sở trợ giúp hay nhà dưỡng lão.
Chăm sóc lâu dài chính thức tại nhà, gồm các dịch vụ lâm sàng (điều dưỡng, liệu pháp thuốc, vật lý trị liệu) và các dịch vụ đi kềm như lắp đặt ống nước, sửa chữa nhà tắm, bếp. Tùy thuộc vào hệ thống y tế và bảo hiểm của mỗi quốc gia, chi phí cho chăm sóc lâu dài có thể do bảo hiểm y tế hay bảo hiểm chăm sóc lâu dài chi trả
Các loại hình chăm sóc người cao tuổi phổ biến:
– Chăm sóc tại các cơ sở tập trung
Chăm sóc tại các cơ sở tập trung gồm các dịch vụ chăm sóc lâu dài được cung cấp 24h/ngày. Tại các cơ sở này, chăm sóc và tiện nghi sinh hoạt được cung cấp cho một nhóm NCT cùng sống trong một trụ sở, hoặc chia sẻ khu vực sinh sống, dù họ sống tại các phòng riêng biệt. Các cơ sở chăm sóc tập trung gồm nhà/viện/trung tâm điều dưỡng/dưỡng lão; nhà chăm sóc; nhà hưu trí. Chăm sóc tại các cơ sở này không bao gồm chăm sóc tạm thời hay chăm sóc ngắn hạn. (European Commission, 2012).
Nhà/viện/trung tâm điều dưỡng/dưỡng lão: Một cơ sở chăm sóc dành cho những người có bệnh mãn tính hay tàn tật, đặc biệt là những NCT gặp khó khăn khi di chuyển hay ăn uống. Các cơ sở chăm sóc dạng này còn được gọi là nhà an dưỡng hay cơ sở chăm sóc lâu dài, phổ biến ở tất cả các nước châu Âu.
– Nhà chăm sóc: Nhà dành cho NCT cung cấp các dịch vụ cá nhân cho một số người như thuê nhà, ăn uống, và trợ giúp các hoạt động hàng ngày trong cuộc sống. Các nhà chăm sóc thường được thiết kế nhỏ, gần giống với môi trường sống gia đình, không bao gồm chăm sóc y tế chuyên khoa, nhưng có chăm sóc sức khỏe hạn chế. Nhà chăm sóc phổ biến ở Anh.
Chi phí tại các nhà chăm sóc thường bằng một nửa chi phí tại nhà điều dưỡng. Tại một số quốc gia, đây là những chi phí có thể chi trả được. Tuy nhiên, các chi phí có thể khác nhau tùy theo vị trí nhà chăm sóc và loại dịch vụ cung cấp, thường từ 1.500 – 4.500 USD/tháng. Đối với những người mất trí nhớ, chi phí có thể cao hơn. Chi phí có thể khác nhau theo loại phòng: 2.200 USD/tháng đối với phòng từ 2 người trở lên và 3.400 USD/tháng đối với phòng đơn.
– Các dịch vụ tại nhà chăm sóc gồm: Phòng đơn, bán đơn; Nấu ăn 1- 3 ngày’; Vệ sinh, giặt giũ; Quản lý thuốc; Các chương trình và hoạt động xã hội; Đến khám bác sỹ theo hẹn.
– Nhà hưu trí: Phổ biến ở Pháp nơi người dân có truyền thống chăm sóc NCT trong gia đình (những người trưởng thành có nghĩa vụ pháp lý chăm sóc cha mẹ khi về già theo điều kiện của mình). Hiện có khoảng 5.000 nhà hưu trí ở Pháp trong khi hình thức này ít phổ biến ở các nước châu Âu khác.
Các loại nhà hưu trí gồm:
– Nhà hưu trí truyền thống: có thể là nhà công hoặc tư nhân, có hoặc không có điều kiện chăm sóc y tế chuyên biệt.
– Căn hộ dành cho những người có thu nhập thấp: đây là những người có thể tự chủ, nhưng muốn hoặc cần sự giám sát và các dịch vụ đặc biệt. NCT có thể thuê một căn hộ cá nhân, tự trang bị đồ đạc và dùng chung một số dịch vụ như ăn uống, giặt là.
– Căn hộ có dịch vụ: gần giống như Căn hộ dành cho những người có thu nhập thấp, nhưng có thể mua hoặc thuê và có sẵn đồ đạc.
– Làng hưu trí: Các làng hưu trí có nhiều thuận lợi như an ninh, tiện nghi, dịch vụ, và cộng đồng. Các tiện nghi bao gồm bể bơi, phòng khách, thư viện, phòng tập, phòng nhạc và khách sạn. Các dịch vụ bao gồm chăm sóc, quét dọn, hỗ trợ hành chính, trông coi vật nuôi, mang cơm, làm tóc, vật lý trị liệu, dã ngoại, nghe nói chuyện, trò chơi, trình diễn, chiếu phim. Loại hình này ít phổ biến.
Hầu hết các làng này ở miền Nam nước Pháp. Mỗi làng có từ 50-60 nhà (2 phòng) có thể cho thuê (300-600 Euro/tháng) hoặc bán. Giá bán một nhà từ 70.000-105.000 Euro tùy thuộc vào từng loại nhà, tiện nghi và vị trí. Một nhà 2 phòng ở miền Nam có giá là 120.000 Euro (aplaceformom.com).
– Chăm sóc tại nhà /cộng đồng
Những biến đổi nhân khẩu học hiện nay ở châu Âu làm tăng thêm những quan tâm về hình thức chăm sóc người cao tuổi tại nhà: tỷ trọng dân số 65+ đang tăng và ngày càng có nhiều người phụ thuộc vào chăm sóc trong tương lai; các xu hướng về lối sống đang thay đổi, gia đình nhỏ hơn; và sự tham gia vào thị trường lao động của phụ nữ đang tăng làm giảm khả năng chăm sóc không chính thức (Genet, 2011).
Chăm sóc tại nhà được định nghĩa như một sự “chăm sóc chuyên môn tại nhà dành cho NCT với các nhu cầu được đánh giá một cách chính thức”, bao gồm phục hồi, hỗ trợ và chăm sóc điều dưỡng chuyên môn, hỗ trợ trong gia đình và chăm sóc cá nhân cũng như hỗ trợ người chăm sóc không chính thức. Chăm sóc tại nhà được thực hiện bởi những người chăm sóc có chuyên môn tại nhà của NCT. Chăm sóc chuyên môn bao gồm cả hỗ trợ/động viên người chăm sóc không chính thức (người thân). Chăm sóc không chính thức do vợ/chồng, thành viên gia đình, bạn bè, và tình nguyện viên thực hiện và thường không được trả tiền. Các dịch vụ chăm sóc tại nhà có thể gồm chăm sóc phòng ngừa, chăm sóc cấp cứu, phục hồi hay chăm sóc giảm nhẹ (OECD, 2005). Mục đích của các dịch vụ chăm sóc điều dưỡng tại nhà là giúp NCT tránh, trì hoãn hoặc rút ngắn thời gian ở bệnh viện hoặc các cơ sở chăm sóc tập trung.
Các loại hình dịch vụ chăm sóc tại nhà được nhà nước tài trợ:
– Việc nhà: Quản gia, mua sắm, mang đồ ăn đến nhà. Tại nhiều nước, ngân sách cho loại dịch vụ này hạn chế dựa vào mức độ phúc lợi của người thụ hưởng hoặc gia đình họ.
– Chăm sóc các công việc/sinh hoạt hàng ngày: Giặt giũ, mặc quần áo, đi lại, ăn uống. Một số nước tập trung hỗ trợ loại dịch vụ này cho người có thu nhập thấp.
– Điều dưỡng: Thay giày, túi nước tiểu, thông bàng quang, chăm sóc da, lau rửa, khử trùng cho người bị loét do nằm liệt giường, giúp uống thuốc.
– Cung cấp dụng cụ hỗ trợ: Gậy chống, nạng, giường có thể điều chỉnh, xe đẩy, đệm chống loét, dụng cụ nâng đỡ người bệnh.
– Các hoạt động bên ngoài: Đi lại, đi đến các trung tâm chăm sóc ban ngày
– Hỗ trợ người chăm sóc không chính thức: Động viên và tư vấn người nhà, họ hàng
Mức độ và thời gian tài trợ các dịch vụ trên khác nhau giữa các nước, và dựa vào thu nhập, tình trạng sinh sống, phúc lợi của NCT.
Các hình thức tài trợ cho chăm sóc tại nhà:
– Chi phí thực trả: Người nhận dịch vụ được yêu cầu trả một khoản tiền thông qua thuế hay bảo hiểm xã hội. Do hỗ trợ tài chính của nhà nước tập trung nhiều cho những trường hợp có thu nhập rất thấp, những người có nhu cầu chăm sóc tại nhà nhưng không đủ tiêu chuẩn được hỗ trợ sẽ phải trả một khoản tiền.
– Thuế: Có thể được thu từ cấp quốc gia, khu vực hay thành phố. Tiền thu được cho hệ thông thuế không được để riêng.
– Bảo hiểm: Có thể thực hiện dưới nhiều hình thức. Chăm sóc tại nhà có thể là một phần của bảo hiểm y tế; một phần của bảo hiểm chăm sóc lâu dài hay an sinh xã hội.
– Quyên góp và đóng góp cho bên thứ ba: Chăm sóc tại nhà có thể do các tổ chức từ thiện hay phi chính phủ tài trợ qua việc quyên góp cá nhân hay phí thành viên.
Chăm sóc tại nhà là một nhu cầu, không chỉ của NCT (những người muốn sống độc lập tại ngôi nhà của họ lâu nhất có thể, mà cũng là của các nhà hoạch định chính sách (những người mong muốn chăm sóc/điều dưỡng tại nhà là một lựa chọn thay thế ít tốn kém hơn chăm sóc tại bệnh viện) (Nadine Genet và CS, 2012).
